Dnes se mi naskytla skvela prilezitost zucastnit se oslav jedne z guatemalskych tradic.
Po prichodu z prace domu jsem se chtela naveceret a jit spat. V tom mi ale zavolala Gabi 1, ze nas pozvala kolegyne Belen k sobe domu na oslavy "Las Posadas". Byla jsem hrozne zvedava, protoze jsem vubec netusila o co se jedna.
V pul osme vecer se v dome Belen zacali schazet pribuzni a sousede ze ctvrti El Maestro. Pak se vsichni presunuli k sousedum, kde zacinalo procesi. Vynesly se ven nositka se soskami Josefa a Panny Marie, lide zapalili svicky a za zpevu vanocnich pisni jsme zacali prochazet ctvrti. K tomu se jeste piskalo na pistalky.
Po prichodu do domu Belen probihaly modlitby a pak bylo servirovano slavnostni obcerstveni v podobe „tamales de chipilin“ a „ponche“.
A tady mate trochu povidani o tom co jsou to "Las Posadas".
"Las Posadas" je tradice spanelskeho puvodu. Ve Spanelsku se jiz temer vytratila, ale dodnes se slavi v nekterych zemich Latinske Ameriky, behem deviti dnu predchazejich Vanocum, tedy od 16. do 24 prosince. V Kolumbii a Ekvadoru se nazyva „novena“.
Jeden z prvnich misionaru v Mexiku, augustiansky pater Diego de Soria, si vyzadal svoleni Papeze ke slaveni deviti msi, ve dnech predchazejicich oslavam narozeni Jezise Krista. V roce 1587 obdrzel od Papeze Sixta V bulu, schvalujici oslavy, ktere se nasledne zacaly provozovat v atriich kostelu. Praktikovani Las posadas zacalo ve vesnici San Agustín Acolman, na severovychode od hlavniho mesta Mexiko City.
Spolecne se msemi se konaly divadelni predstaveni s vanocnimi scenami. Po msich pokracovaly slavnosti bengalskymi svetly, ohnostroji, piñatami a koledami.
V 18. stoleti se sice oslavy neprestaly konat v kostelech, ale vice se slavily ve ctvrtich a v domovech a nabozenska hudba byla nahrazena hudbou popularni.
Zpusob oslav se v zemich Latinske Ameriky lisi a tradice se postupne vytraci. V soucasne dobe jsou pouze zaminkou k fiestam.
Prostrednictvim "Las Posadas" je znazornovana cesta svatych poutniku Josefa a Panny Marie z Nazaretu do Betlema. Toto predstaveni je tvoreno z deviti „posadas“, ktere spocivaji v hledani ubytovani na teto symbolicke ceste. Kazdy den se nachazi sosky Josefa a Panny Marie v jinem dome ctvrti.
Procesi nese sosky nebo obrazy Josefa a Panny Marie, nekdy doprovazene oslem nebo vedene andelem nebo se lide, hlavne deti, prevleknou za Josefa a Pannu Marii. Ostatni lide jdou za svatymi poutniky a nesou barevne svice a piskaji na pistalky.
Pred kazdym domem, ktery poutnici mijeji, se zpiva jedna sloka pisne, ve ktere se zada o ubytovani „posadu“. Zevnitr domu se jim odpovida take zpevem; ubytovani se jim odmita, tvrdi se jim, ze tam pro ne neni misto. Pri prichodu k domu, kde se te noci slavi fiesta, se zpiva znovu zadost o ubytovani a zevnitr se ozyva pozvani do domu a radostne prijeti.
Kdyz procesi vstoupi do domu, ucastnici se modli „El Rosario” neboli "ruzenec" a prokladaji modlitby chvalozpevy.
El Rosario je katolicka modlitba, ktera se sklada z 50 Zdravas Maria, 5 Otcenasu, 5 Glorias a z Litanie, coz je serie pochval Pane Marii.
Take se zpivaji tradicni vanocni pisne, jako napriklad „Campana sobre campana“, „El niño del tambor“, „Los peces en el río“, „Dime Niño de quien eres“, „Navidad Campesina“ atd.
Po motlitbach zacina fiesta, behem ktere se ji tradicni jidlo, kterym je „ponche“, „atole“ a „tamales“. Detem se rozdeluji drobne darecky.
"Ponche" je teply napoj s cajovym zakladem, s kousky svestek, guayaby, tejocote (plod stromu rostouciho v Mexiku), trtiny, rozinek, skorice a s trochou lihoviny (rumem, tequilou, mezcalem, cognacem, jerezem).
„Atole“ (z jazyka nahuatl "atolli", "aguado" neboli "smichany s vodou"), v nekterych regionech zname take jako "atol", je napoj predhispanskeho puvodu a konzumuje se predevsim v Mexiku, Guatemale a dalsich zemich Stredni Ameriky. Puvodne se jednalo o slazeny vyvar z psenicne mouky, varene ve vode az do zhoustnuti. Podava se teply. Napoj se pred dovarenim dochuti aromatickym korenim, napriklad kakaem, vanilkou, skorici, anyzem, listy z pomerancovniku a dalsimi ochucovadly; cokoladou, dzusem nebo duzinou ze sladkeho ovoce. Tradicne se sladi "piloncillo" (stava z cukrove trtiny, ktera se vari pri vysokych teplotach az do zhoustnuti a pak se nalije do ctvrecovych forem, ve kterych se susi), ale take se pouziva cukr a med. Muze se pripravovat i z mleka. Pokud se pridava cokolada, nazvyva se "champurrado". Nektere typicke prichuti atolu jsou – jahoda, vanilka, cokolada, guayaba, ostruzina, ananas, svestka, mango, kokos, orech a skorice.
I kdyz atole puvodne se vyrabela vyhradne z kukuricne mouky, v soucasne dobe se take dela z ryzove a psenicne mouky.
V Pueble, Oaxace, Veracruzu, Michoacánu a dalsich statech centralniho Mexika se pripavuje specialni atole, ktere se jmenuje "chileatole", je slane a obsahuje chile, epazote (houzevnatou aromatickou rostlinu rostouci v Mexiku), kukuricna zrna a obcas se pridava i maso.
"Tamal" (z jazyka nahuatl "tamalli" neboli "zabaleny") je vseobecny nazev jidel domorodcu Latinske Ameriky, vetsinou pripravovanych z kukuricneho testa a varenych zabalenych v listech kukurice, bananovniku, bijao (tropicka rostlina), agave a avokada nebo take v hlinikovych nebo plastovych foliich. Mohou byt plnene nebo take ne; mohou obsahovat maso, zeleninu, chile, ovoce; mohou mit slanou i sladkou chut.
Prestoze nazev tamal je vseobecne znamy, mohou byt pouzivany i jine nazvy pro tento pokrm. Jmeno se vetsinou meni podle zpusobu priprav, zabalu a plneni testa, ale take podle zeme, regionu.
Na zaver se rozbiji "Piñata".
Predpoklada se, ze puvod "Piñaty" je cinsky. Behem cinskych oslav noveho roku se vyrabela zvirata z papiru, ktera byla plnena peti ruznymi druhy semen. Cestovatel Marco Polo privezl tento zvyk do Evropy. V Italii dostal nazev "pignatta" a nabozensky vyznam a pouzival se behem oslav "cuaresma" (latinsky "quadragesima", "cuadragésimo día" neboli "ctyricaty den pred Velikonocemi"), coz je liturgicke obdobi krestanskeho kalendare urcene pro rimskokatolicke kostely, nekdy i kostely evangelicke, k pripavam svatku velikonocnich.
Popevky k rozbijeni Piñaty
"Ándale cuate no te dilates
con la canasta de los cacahuates"
"Dale, dale, dale, no pierdas el tino,
porque si lo pierdes, pierdes el camino."
"La piñata tiene caca..., tiene caca...,
cacahuates de a montón."
Verse k prosbe o ubytovani „posadu“
Kazdy region zeme ma svoje vlastni verse, ale tematika je stejna ve vsech regionech a nejznamejsi jsou nasledujici verse:
Pred domem:
"En nombre del cielo
Os pido posada
Pues no puede andar
Mi esposa amada"
|
V dome:
"Aquí no es mesón
Sigan adelante
Yo no puedo abrir
No sea algún tunante"
|
Pred domem:
"No seas inhumano
Tennos caridad
Que el Rey de los cielos
Te lo premiará"
|
V dome:
"Ya se pueden ir
Y no molestar
porque si me enfado
Os voy a apalear"
|
Pred domem:
"Venimos rendidos
Desde Nazaret
Yo soy carpintero
De nombre José"
|
V dome:
"No me importa el nombre
Déjenme dormir
Porque ya les digo
Que no hemos de abrir"
|
Pred domem:
"Posada te pide
Amado casero
Por sólo una noche
La reina del cielo"
|
V dome:
"Pues si es una reina
Quien lo solicita
¿Cómo es que de noche
Anda tan solita?"
|
Pred domem:
"Mi esposa es María
Es reina del cielo
Y madre va a ser
Del divino verbo"
|
V dome:
"¿Eres tú José?
¿Tu esposa es María?
Entren peregrinos
No los conocía"
|
Pred domem:
"Dios pague, señores
Vuestra caridad
Y que os colme el cielo
De felicidad"
|
V dome:
"Dichosa la casa
Que alberga este día
A la virgen pura
La hermosa María"
|
Vsichni:
"¡Entren santos peregrinos!
¡Reciban éste rincón!
Que aunque es pobre la morada
¡Se las doy de corazón!
¡Cantemos con alegría!
¡Todos al considerar!
¡Que Jesús, José y María
nos vinieron hoy a honrar!"
|
|
